Asusun ba da lamuni na duniya IMF ya ce Najeriya na iya yin asarar kimanin dala biliyan 10 na hannun jari kai tsaye daga ketare da kuma taimakon raya kasa da ake samu a hukumance a rikicin siyasar kasa.
Asusun ba da lamuni na duniya IMF a kasarsa ya mayar da hankali kan yankin kudu da hamadar Sahara, wanda aka fitar a ranar Litinin, ya ce adadin ya kai kusan rabin kashi 100 na yawan arzikin cikin gida da kasar ke samarwa a shekara.
Mai ba da lamuni da ke Washington ya ce, “Asara na iya ƙaruwa idan aka katse babban ɗimbin yawa tsakanin ƙungiyoyin kasuwanci saboda tashe-tashen hankula na siyasa. Yankin na iya asarar kimanin dala biliyan 10 na hannun jari kai tsaye na waje kuma taimakon ci gaban hukuma ya kai kusan rabin kashi dari na GDP a shekara bisa matsakaicin 2017-19 kimanta). Ragewar FDI, a cikin dogon lokaci, kuma na iya hana canjin fasahar da ake buƙata sosai.”
IMF ta ci gaba da cewa, idan har aka samu tashin hankali a fannin siyasa, kasashe na iya fuskantar hauhawar farashin kayayyakin da ake shigowa da su waje, ko ma su rasa damar shiga manyan kasuwannin fitar da kayayyaki.
Ta kara da cewa, kusan rabin darajar kasuwancin duniya na iya shafar kusan rabin yankin kudu da hamadar sahara.
Mai ba da lamuni da ke birnin Washington ya kuma ce, yankin kudu da hamadar sahara na iya fuskantar hasarar mafi yawa idan duniya ta rabu gida biyu kebabbun kungiyoyin kasuwanci da suka shafi China ko Amurka da Tarayyar Turai.
IMF ta kara da cewa tattalin arzikin yankin na iya fuskantar koma baya na dindindin da kusan kashi hudu cikin dari na babban abin da yake samu a cikin gida bayan shekaru 10.
“Afrika da ke kudu da hamadar sahara za ta iya yin asara mafi yawa idan har duniya ta rabu gida biyu kebantattun kungiyoyin kasuwanci da suka shafi China ko Amurka da Tarayyar Turai. A cikin wannan mummunan yanayin, tattalin arzikin yankin kudu da hamadar sahara na iya fuskantar koma baya na har zuwa kashi hudu cikin dari na haqiqanin Babban Babban Kayayyakin Cikin Gida bayan shekaru 10. Bisa kididdigar da muka yi, wadannan hasara ce ta fi wadda yawancin kasashe suka samu a lokacin rikicin kudi na duniya.”
A cewar IMF, kawancen tattalin arziki da kasuwanci tare da sabbin abokan tattalin arziki, galibin kasar Sin, sun amfana da yankin.
Rahoton ya ce, kawancen cinikayyar tattalin arziki ya kuma sanya kasashen da suka dogara da shigo da abinci da makamashi su zama masu saukin kamuwa da tarzoma a duniya, ciki har da tabarbarewar takunkumin kasuwanci da aka samu bayan mamayar da Rasha ta yi wa Ukraine.
Ya kara da cewa, “Ga kasashen da ke neman sake fasalin basussukan su, zurfafa rarrabuwar kawuna a fannin tattalin arziki na iya dagula matsalolin daidaitawa tsakanin masu lamuni. Yankin zai yi kyau idan kawai Amurka/EU ta yanke hulda da Rasha da kuma kasashen Afirka kudu da hamadar Sahara su ci gaba da kasuwanci cikin ‘yanci. A cikin wannan yanayin za a karkatar da zirga-zirgar kasuwanci zuwa sauran kasashen duniya, da samar da damammaki ga sabbin kawance, da yuwuwar bunkasa cinikayya tsakanin yankuna.”
Sai dai kuma IMF ta ce saboda wasu kasashen Afirka suna cin gajiyar samun sabbin kasuwannin fitar da kayayyaki da kuma shigo da kayayyaki masu rahusa, yankin ba zai yi asarar GDP ba.
Ta kara da cewa masu fitar da mai da ke samar da makamashi zuwa Turai na iya samun riba. IMF ta yi kira da a karfafa yankin ciniki cikin ‘yanci na Nahiyar Afirka don kyautata tafiyar da wadannan firgici yadda ya kamata.
Ya kara da cewa, “domin ingantacciyar kula da girgizar kasa, kasashe na bukatar karfafa juriya. Ana iya yin hakan ne ta hanyar ƙarfafa haɗin gwiwar kasuwancin yanki da ke gudana a ƙarƙashin yankin ciniki cikin ‘yanci na Nahiyar Afirka, wanda zai buƙaci rage harajin kuɗin fito da shingen ciniki na ba da kuɗin fito, da ƙarfafa ingantaccen aiki a cikin kwastan, yin amfani da na’ura mai mahimmanci, da kuma rufe gibin ababen more rayuwa. Zurfafa kasuwannin hada-hadar kudi na cikin gida kuma na iya fadada hanyoyin samar da kudade da kuma rage sauye-sauyen da ke tattare da dogaro da yawa kan shigowar kasashen waje. Don cin gajiyar yuwuwar sauye-sauyen harkokin kasuwanci da na FDI, kasashen yankin na iya kokarin ganowa da raya sassan da za su ci gajiyar karkatar da ciniki kamar makamashi. Masu fitar da kayayyaki a yankin na iya yin watsi da yawancin kason kasuwar makamashin Rasha a Turai.”
IMF ta shawarci kasashen yankin da su dogara ga hukumomin inganta kasuwanci don taimakawa wajen gano damammaki da kuma gina kwararrun da suka dace don fitar da kayayyaki zuwa kasashen waje.
“Kasashe kuma za su iya dogaro da hukumomin inganta kasuwanci don taimakawa wajen gano hanyoyin da za a iya amfani da su, da gina dabarun da suka dace da fitar da kayayyaki zuwa ketare, daga karshe kuma za su sake farfado da samar da kayayyaki don cin gajiyar sabbin hanyoyin kasuwanci. Inganta yanayin kasuwanci ta hanyar rage shigowa, tsari, da shingen haraji na iya taimakawa. Menene ainihin sakamakon zai kasance daga rarrabuwa da rarrabuwar kawuna, kuma ko waɗannan abubuwan za su ci gaba ba su da tabbas. Abin da ya ke a sarari shi ne, cibiyoyi masu zaman kansu da yawa za su bukaci ci gaba da gudanar da tattaunawa a tsakanin kasashe don inganta hadin gwiwar tattalin arziki da hadin gwiwa.”
